Ανάμεσα στις βασικές προτεραιότητες των σύγχρονων γονέων συγκαταλέγεται αναμφισβήτητα το να είναι το παιδί τους ευτυχισμένο. Μάλιστα, για να πετύχουν αυτό το στόχο, πολλές φορές μπορούν να κάνουν σημαντικές θυσίες και προσπάθειες. Για παράδειγμα, μπορεί μια μητέρα να στερηθεί κάτι που επιθυμεί η ίδια, ώστε να εξοικονομήσει χρήματα και να αγοράσει το καλύτερο φόρεμα για τα γενέθλια της κόρης της. Ή ένας πατέρας μπορεί να διανύει χιλιόμετρα κάθε μέρα για να πάει το παιδί του στο καλύτερο ωδείο της πόλης.
Στην πραγματικότητα, όμως, γνωρίζουμε ως ενήλικες πότε τα παιδιά είναι ευτυχισμένα; Ταυτίζεται, άραγε, το αίσθημα της ευτυχίας στα παιδιά με την ευτυχία των ενηλίκων; Πρόσφατη έρευνα (2015) έδειξε ότι οι εκτιμήσεις των γονέων συχνά δεν είναι αντιπροσωπευτικές του κατά πόσο το παιδί τους βιώνει ευτυχία. Οι γονείς που έχουν παιδιά στη μέση παιδική ηλικία τείνουν να υπερεκτιμούν την ευτυχία των παιδιών τους, ενώ γονείς που έχουν παιδιά στην εφηβεία την υποεκτιμούν. Αυτό φάνηκε να οφείλεται στο γεγονός ότι οι γονείς συχνά κρίνουν το πώς αισθάνονται τα παιδιά τους με βάση το πώς αισθάνονται οι ίδιοι.
Ακόμη πιο σημαντικό και πρακτικό ερώτημα από το πόσο ευτυχισμένα νιώθουν τα παιδιά και πώς το αντιλαμβάνονται οι γονείς τους, είναι το «τι κάνει τα παιδιά ευτυχισμένα;». Με απλά λόγια, είναι όντως απαραίτητο ή αρκετό το πιο ακριβό φόρεμα ή το καλύτερο ωδείο για να είναι ένα παιδί ευτυχισμένο; Ο καλύτερος τρόπος για να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα ήταν να ερωτηθούν τα ίδια τα παιδιά για το ποια πράγματα τα κάνουν ευτυχισμένα. Οι σύγχρονες έρευνες που εξέτασαν αυτό το ερώτημα καταλήγουν στο ομόφωνο συμπέρασμα ότι τα παιδιά (με βάση τα δικά τους λεγόμενα) αντλούν τη μεγαλύτερη ευτυχία από τις ανθρώπινες σχέσεις. Στην προσχολική και πρώτη παιδική ηλικία, τα παιδιά επικεντρώνονται στη χαρά που λαμβάνουν από την επαφή που έχουν με τα μέλη της οικογένειάς τους (συμπεριλαμβανομένων και των κατοικίδιων), ενώ στην προεφηβεία σημαντικό ρόλο αρχίζουν να αποκτούν και οι φίλοι.
Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι τα παιδιά όχι μόνο έδωσαν έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις, όταν ερωτήθηκαν για το τι τα κάνει ευτυχισμένα, αλλά και τόνισαν ότι η ευτυχία δε θα μπορούσε να υπάρχει χωρίς άλλους ανθρώπους. Συγκεκριμένα, όταν τους ζητήθηκε να πουν πώς θα ένιωθαν αν δεν είχαν στη ζωή τους «ανθρώπους και κατοικίδια», «υλικά αγαθά», «κατορθώματα/καλές επιδόσεις», «χόμπι» και «αθλήματα», τα παιδιά είπαν ότι θα μπορούσαν να φύγουν όλες οι παραπάνω κατηγορίες από τη ζωή τους, αλλά οι άνθρωποι/κατοικίδια είναι απαραίτητα για να είναι ευτυχισμένα! Τα υλικά αγαθά γίνονται σημαντικά κυρίως όταν βοηθούν στην επαφή με τους άλλους ανθρώπους, π.χ. όταν ένα παιδί χρησιμοποιεί τα παιχνίδια του για να δεθεί και να αποκτήσει κοινές εμπειρίες με τους φίλους του.
Επομένως, παρά την όλο και πιο διαδεδομένη άποψη ότι τα παιδιά σήμερα ευχαριστιούνται με τα υλικά αγαθά, τα ίδια περνούν το μήνυμα ότι οι σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους είναι η πηγή της ευτυχίας. Έτσι, όταν δημιουργείται το ερώτημα «τι να κάνω για να είναι το παιδί μου ευτυχισμένο;», κανένας γονιός δεν πρέπει να παραβλέπει τη δύναμη που έχουν τα πιο απλά πράγματα: η αγκαλιά, ο κοινός χρόνος της οικογένειας, το κλίμα ασφάλειας και αποδοχής.
Ενδεικτικές πηγές
Chaplin, L. N. (2009). Please may i have a bike? Better yet, may i have a hug? An examination of children’s and adolescents' happiness. Journal of Happiness Studies, 10(5), 541–562.
López-Pérez, B., & Wilson, E. L. (2015). Parent–child discrepancies in the assessment of children’s and adolescents’ happiness. Journal of Experimental Child Psychology, 139, 249–255.
Thoilliez, B. (2011). How to grow up happy: An exploratory study on the meaning of happiness from children’s voices. Child Indicators Research, 4(2), 323–351.